Más información
XLVII Semana de Música do Corpus – Festival Cidade de Lugo
Sábado, 25 de maio de 2019 – Círculo das Artes de Lugo, 20:30 h
Actividad subvencionada por el Instituto Nacional de las Artes Escénicas y de la Música
ROSA DEL CIEL
Un viaje por las emociones del Barroco en un prólogo y cinco actos
Eugenia Boix, soprano
FORMA ANTIQVA
Alejandro Villar, flautas de pico
Jorge Jiménez y Pablo Prieto, violines
Ruth Verona, violonchelo
Pablo Zapico, guitarra barroca
Aarón Zapico, clave y dirección
NOTAS AL PROGRAMA
O seicento italiano é unha fábrica que non cesa na súa frenética produción. Baixo o estandarte da Nova Música ponse en tela de xuízo as bases da música occidental e ten lugar un dos cambios profundos máis radicais na historia da música. Os ingredientes de espontaneidade, fantasía e liberdade copan a fabricación de novos instrumentos, a invención de formas musicais e, en definitiva, unha nova vía de expresión na que as palabras son donas da harmonía. Os afectos apodéranse do compositor no seu afán de conmover ao espectador.
Este estilo novidoso e moderno de facer música favorece os afectos extremos, que ían dende a dor violenta á alegría exuberante, en contraposición ao comedimento e sinxeleza do xa caduco Renacemento. A representación destes estados precisa dun vocabulario máis rico que sacuda os fundamentos harmónicos, melódicos e rítmicos da propia música. Estes renovadores fundamentan os seus preceptos na Antigüidade e, así, o discurso musical pasa a seguir as directrices de Cicerón de ensinar (docere), deleitar (delectare) e conmover (movere) a través do afecto colérico, sanguíneo, melancólico e flegmático. Italia alumeara unha nova época.
Imbuídos desta revolución e inventiva, presentamos un programa que pretende ser un percorrido por esta época fascinante. Para iso, e seguindo a estrutura das primeiras óperas cortesás, organizamos as obras musicais nun prólogo e cinco actos. A imaxinaria acción transcorre en Venecia, a principios de 1600, e o noso unívoco personaxe desdobrará a súa psique ao ditado do afecto. O desprezo, a melancolía, a batalla, o lamento e o perdón serán os recoñecibles lastros dunha calzada que nos levará de viaxe ao noso interior.
A música extravertida e descritiva de Falconieri, grave e solemne nas introducións en antigo estilo de Monteverdi, divertida e espontánea en Merula e Uccellini ou máis profunda no caso de Marini son o armazón que sostén o programa. Exemplos característicos dunha linguaxe, o instrumental, cuxas formas aínda se están explorando e a linguaxe harmónica aínda se remove inquedo na tonalidade. A polaridade das voces extremas, cun acompañamento (o Baixo Continuo) en verdadeira explosión creativa improvisada e uns instrumentos ornamentais que flotan virtuosos reforzan o carácter da peza vocal á que preceden ou conclúen. Son obras coidadosamente elixidas para preparar ao oínte no verdadeiramente importante: a palabra.
E é que son os arrepiantes textos dos lamentos de Monteverdi, o de Arianna e Disprezzata Regina, onde encontraremos a máis pura esencia da poesía posta en música. A palabra coloreada e o afecto descarnado. Como contrapunto necesario a esta tensión aparece unha rítmica aria estrófica (Vi ricorda, o bosch’ombrosi), deliciosas canzonette con milagrosa economía de medios (Si dolce é’l tormento e Se l’aura spira) ou unha activa e guerreira aria do xenio do teclado, Girolamo Frescobaldi (Così mi disprezzate). Capítulo aparte merece Barbara Strozzi e a súa Lagrime mie. Filla bastarda, madre solteira, virtuosa do canto, compositora audaz e empresaria de éxito, é a súa unha das personalidades máis fascinantes da época. Como é norma en Forma Antiqva, a interpretación destas obras descansa nun equilibrio entre a investigación das fontes e prácticas da época, con coidadas e propias edicións musicais para o seu uso en concertos, e o emprego imaxinativo e creativo non só dos recursos idiomáticos dos diferentes instrumentos senón do talento e personalidade do intérprete.
Aarón Zapico.
